İklim Anksiyetesi Gerçek mi? Gezegen Kaygısı ile Baş Etmenin Yolları

24 Kasım 2025

Son yıllarda iklim değişikliği ve çevresel felaketler gündemi daha da belirgin hâle getirirken, insanların bu durum karşısında hissettikleri iklim kaygısı giderek artıyor. Psikolojide “iklim anksiyetesi” veya “eco-anxiety” olarak adlandırılan bu durum, yalnızca bireysel bir kaygı değil, toplumsal düzeyde de önemli etkiler yaratabiliyor.

Peki, iklim anksiyetesi gerçekten var mı ve bu kaygı ile başa çıkmanın yolları neler? 

Bu makalede, iklim anksiyetesinin bilimsel temellerini, toplumsal etkilerini, bireysel ve toplu çözüm yollarını detaylarıyla ele alacağız.

İklim Anksiyetesi Nedir?

İklim anksiyetesi, insanların çevresel değişiklikler ve iklim krizi karşısında hissettikleri sürekli endişe ve stres durumunu ifade eder. Genellikle gençler arasında daha sık gözlemlense de, her yaş grubunda görülebilir. Bilim insanları, iklim değişikliğinin etkilerini gözlemleyen bireylerin, geleceğe dair belirsizlik ve kontrol eksikliği hissettiğinde psikolojik olarak etkilenebileceğini belirtiyor. Özellikle orman yangınları, seller, kuraklık ve sıcak hava dalgaları gibi somut afetler, kaygıyı tetikleyebiliyor.

2023 yılında yapılan bir araştırma, 18–25 yaş arası gençlerin %59’unun iklim değişikliği konusunda düzenli kaygı yaşadığını ortaya koyuyor. Bu, yalnızca bireysel bir duygu değil, küresel bir psikolojik eğilim olarak değerlendiriliyor.

İklim anksiyetesi, yalnızca bir korku veya endişe değildir; aynı zamanda geleceğe dair sorumluluk bilinci ve çevresel farkındalığı da tetikleyebilir. Ancak yoğun ve sürekli yaşandığında, günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir.

İklim Anksiyetesinin Belirtileri

İklim kaygısı, farklı bireylerde değişik şekillerde ortaya çıkabilir. Bazı yaygın belirtiler şunlardır:

• Sürekli endişe veya kaygı hissi: Özellikle felaket haberlerini izledikçe yoğunlaşır.
• Uyku bozuklukları ve dikkat eksikliği: Gece boyunca felaket senaryoları zihni meşgul edebilir.
• Umutsuzluk ve karamsarlık: Gelecek ile ilgili negatif düşünceler baskın hâle gelir.
• Sosyal izolasyon: İnsanlar, çevresel konularla ilgili konuşmaktan çekinebilir veya topluluklardan uzaklaşabilir.
• Fiziksel etkiler: Baş ağrısı, kas gerginliği, yorgunluk ve çarpıntı gibi stres belirtileri görülebilir.

Bu belirtiler, bireylerin hem yaşam kalitesini hem de sosyal ilişkilerini etkileyebilir. Ancak uygun stratejilerle kaygı yönetilebilir ve kontrol altına alınabilir.

Gençler ve Çocuklar Üzerindeki Etkiler

İklim anksiyetesi özellikle genç nesiller arasında belirgindir. Çocuklar ve gençler, okul ve sosyal çevrelerinde iklim krizine dair haberler ve tartışmalarla büyürken, gelecek korkusu yaşarlar.

Psikologlar, gençlerde iklim kaygısının; motivasyon kaybı, depresyon ve sosyal izolasyon gibi sorunlara yol açabileceğini belirtiyor. Ancak aynı zamanda çevresel farkındalık ve sorumluluk bilincini artırma potansiyeli de taşır.

Örneğin İsveçli iklim aktivisti Greta Thunberg’in küresel hareketi, gençlerin kaygılarını eyleme dönüştürmelerinin somut bir örneği olarak değerlendirilebilir. Bu, iklim anksiyetesinin yalnızca olumsuz değil, aynı zamanda pozitif motivasyon yaratabilecek bir yönü olduğunu gösteriyor.

Medya ve Sosyal Medyanın Rolü

Günümüzde medya ve sosyal medya, iklim anksiyetesinin şekillenmesinde önemli bir rol oynuyor. Her gün yeni felaket haberleri, yüksek sıcaklıklar ve iklim değişikliğine dair senaryolar paylaşılırken, bireyler sürekli bir tehdit algısı ile karşı karşıya kalıyor.

Ancak doğru medya kullanımı, kaygıyı yönetmede kritik bir rol oynayabilir. Çözüm odaklı haberler, başarılı çevresel projeler ve yenilenebilir enerji uygulamaları paylaşmak, bireylerin kontrol hissini artırır ve kaygıyı azaltır.

İklim Anksiyetesinin Toplumsal Yansımaları

İklim kaygısı yalnızca bireysel bir sorun değildir; toplumsal etkileri de vardır. Özellikle genç nesillerin iklim krizi karşısında yaşadığı kaygı, eğitim, iş ve sosyal yaşam tercihlerine yön verebilir. Araştırmalar, iklim kaygısının toplumsal hareketleri ve çevresel bilinçlenmeyi artırabileceğini gösteriyor. Yani kaygı, doğru yönlendirildiğinde pozitif değişim yaratacak bir motivasyon kaynağı olabilir.

Örneğin geri dönüşüm, enerji tasarrufu ve topluluk bahçeleri gibi yerel projeler, kaygıyı çözüm odaklı eyleme dönüştürerek hem çevreye hem de topluma katkı sağlar.

İklim Kaygısıyla Baş Etmenin Yolları

1. Bilgiye Dayalı Farkındalık

Güvenilir bilgiler edinmek, kaygıyı yönetmenin ilk adımıdır. Güncel araştırmalar ve resmi kaynaklar, felaket senaryolarına kapılmadan, çözüm odaklı bir bakış açısı geliştirmeyi sağlar.

 

2. Küçük ve Somut Adımlar Atmak

Günlük yaşamda atılacak küçük çevresel adımlar, bireyin kontrol duygusunu güçlendirir. Örneğin:

• Atıkları doğru şekilde ayrıştırmak
• Yenilenebilir enerji kullanmak
• Su ve enerji tasarrufu sağlamak
• Tüketim alışkanlıklarını gözden geçirmek

Bu adımlar hem bireysel hem toplumsal etki yaratır ve kaygıyı azaltır.

3. Sosyal Destek ve Topluluk Katılımı

Arkadaş grupları, çevre dernekleri veya online topluluklar aracılığıyla çevresel kaygıları paylaşmak, yalnız olmadığınızı hissettirir ve pozitif enerji yaratır.

4. Profesyonel Destek Almak

Yoğun kaygı yaşayan bireyler, psikolog veya terapist gibi profesyonellerden destek alabilir. Bilişsel davranışçı terapi, mindfulness ve nefes teknikleri, kaygıyı yönetmede etkili yöntemler arasındadır.

5. Aktivizm ve Katılımcı Olmak

Kaygıyı eyleme dönüştürmek, hem bireysel hem toplumsal motivasyonu artırır. Geri dönüşüm projelerine katılmak, ağaç dikmek veya çevre kampanyalarına destek vermek, kaygıyı kontrol altına alırken, dünyaya somut katkı sağlar.

6. Mindfulness ve Farkındalık Uygulamaları

Meditasyon, yoga ve doğada zaman geçirmek, kaygıyı azaltmada güçlü araçlardır. Düzenli uygulamalar, bireyin zihinsel ve duygusal dengesini korumasına yardımcı olur.

Kaygı ile Barışık Olmak

İklim anksiyetesi, modern çağın gerçek bir psikolojik etkisidir ve göz ardı edilemez. Ancak kaygıyı yönetmek ve çözüm odaklı adımlar atmak mümkündür. Bireysel olarak atılacak somut adımlar, toplumsal düzeyde değişim yaratacak kolektif etkiye dönüşebilir. Böylece kaygı, yalnızca bir endişe değil, geleceği şekillendiren bir motivasyon kaynağı hâline gelir.

Unutmayın, gezegen kaygısıyla baş etmek, hem bireysel sağlığımız hem de gezegenin sürdürülebilir geleceği için kritik bir adımdır.